GMINNA BIBLIOTEKA PUBLICZNA

Książka Borysa Sokołowa o Aleksandrze Sołżenicynie przybliża nam postać dla światowej literatury i rosyjskiej kultury wybitną i szczególną. Nie jest to wszakże typowa biografia pisarza noblisty, gdyż jego podziwiany i dyskutowany dorobek literacki staje się zaledwie pretekstem, swoistym tłem dla opowieści o obywatelu i patriocie, świadomym obowiązków twórcy wobec społeczeństwa narodu.
Oto staje przed nami nie tyle prorok, ile bezkompromisowy kaznodzieja, skądinąd niezmiernie uciążliwy dla bliźnich w swym umiłowaniu prawdy. Dysydent, odmawiający sowieckim władzom wyjazdu po odbiór Nagrody Nobla, bo mógłby nie zostać wpuszczony z powrotem do ojczyzny, tej ojczyzny, która wcześniej uhonorowała go więzieniem i łagrem oraz zakazem publikacji. I wreszcie - niemłody, schorowany wędrowiec, powracający do kraju po osiemnastu latach wymuszonej emigracji, który podczas podróży przez Syberię tkliwie wita się z ojczystymi drzewami, jawiąc się współczesnym ucieleśnieniem mitu o Anteuszu, gigancie, któremu samo dotknięcie matki ziemi przywracało siły.

Dokądkolwiek wyjeżdżał, zawsze w pierwszej kolejności odwiedzał trzy miejsca: świątynię, cmentarz i dom publiczny. Lubił prostytutki, lubił aktorki, śpiewaczki, pisarki - a uchodził za pięknego mężczyznę. Chyba żaden inny pisarz nie cieszył się tak powszechnym uwielbieniem kobiet. Większość życia spędził jednak w stanie kawalerskim, zapewniając wszystkich, a zwłaszcza ukochaną siostrę Marię (która mówiła: "Swoje życie poświęciłam bratu"), że nigdy się nie ożeni. Kiedy to zrobił - trzy lata przed śmiercią - zaprzyjaźniony Iwan Bunin uznał ten krok za samobójstwo. Oficjalnie uznany za przyjaciela kobiet, dla tych, które go kochały, potrafił być okrutny i niesprawiedliwy. Sylwia Frołow wydobywa z cienia wielkiego pisarza swoje bohaterki, które jednocześnie były bohaterkami jego utworów.

Ponad sto lat temu lew Tołstoj potajemnie z domu. Znaleziono go niewiele później na małej stacji w miejscowości Astapowo. Umierał. Od tego czasu szczegóły jego ucieczki i śmierci geniusza obrosły mnóstwem mitów i legend.

Na wieść o agonii Tołstoja zjawili się dziennikarze: by na bieżąco relacjonować stan zdrowia :sumienia narodu". To, co miało być dla Tołstoja początkiem nowego życia jako pielgrzymującego ascety, stało się medialnym cyrkiem, w który włączyły się najważniejsze siły ówczesnej Rosji.

Paweł Basiński podstawie dokumentów i archiwaliów przedstawia żywą rekonstrukcję tego zdarzenia. Opisuje też trudne relacje Tołstoja z rodzina, zwłaszcza z żona, Sofią, sprawę wielokrotnie zmienianego testamentu, a także pokazuje, że nawet we współczesnej Rosji - podobnie jak wtedy, gdy żył, Lew Tołstoj jest niewygodny.

Powieści Dostojewskiego to historie męskich tragedii, dla których kobiety stanowią jedynie tło. W jego życiu było odwrotnie - to one stały na pierwszym planie, to bez nich nie potrafił istnieć ani tworzyć. A więc ukochana matka, znosząca humory zazdrosnego męża; pierwsza żona Maria, cierpiąca na gruźlicę i skrajne stany emocjonalne; Polina, uwieczniona w Graczu kontrowersyjna kochanka; no i Ania, druga żona, oddana towarzyszka godząca się na wszelkie upokorzenia i nałóg hazardowy wybitnego męża. To te najważniejsze. Ale kobiet w życiu Dostojewskiego było więcej. I niemal każda dała cząstkę siebie którejś z jego bohaterek. Nasz biedny Fiedia to gorzka i pasjonująca opowieść o kobietach w życiu geniusza i klucz do nowego odczytania jego twórczości.

W lodach Prowansji to pierwsza w Polsce książka o życiu Iwana Bunina - pisarza, wokół którego narosło mnóstwo nieporozumień. Jego miłość do Galiny Kuzniecowej i późniejszy związek Kuzniecowej z Margaritą Stiepun; co się stało z pieniędzmi z Nagrody Nobla; prawdziwy stosunek Bunina do Rosji po drugiej wojnie światowej; nagonka na niego prowadzona przez agenturę sowiecką we Francji i Stanach Zjednoczonych - to tylko niektóre z wielu tematów poruszonych w tej fascynującej książce. Nie jest ona biografią w klasycznym sensie, to raczej pełna przygód i odkryć podróż przez życie Bunina na wygnaniu, którą autorka - wyposażona, oprócz wiedzy literaturoznawczej, także we wrażliwość i pamięć historyczną - odbyła w roku 2013 i 2014, w czasie wojny rosyjsko-ukraińskiej.
Jest początek lat 40. XX wieku, Niemcy zajmują Francję, a Bunin obserwuje to z Grasse na Riwierze. Za sobą ma wszystko, co kiedyś dawało mu siłę: starą Rosję; miłość; sukces literacki. Odkrywamy jego dawne i obecne tajemnice: autorka sugestywnie przedstawia rozwijany wewnątrz małżeństwa z Wierą Muromcewą romans Bunina z poetką Galiną Kuzniecową, która w końcu opuściła go dla kobiety; towarzyszy mu w podróży do Szwecji po Nagrodę Nobla; pokazuje go, jak rozebrany do naga i głodny pracuje nad prozą miłosną z tomu Ciemne aleje, klnie jak matros i rzuca się z nożem rzeźnickim na André Gide`a.
W tej wielowarstwowej historii, miejscami zbliżonej do powieści non-fiction, często słychać głos samych bohaterów - przede wszystkim za sprawą dzienników Kuzniecowej, Muromcewej i Bunina, których obszerne fragmenty można tu przeczytać po raz pierwszy.